Yeni dünyanın astanasında - Pandemiya bitdikdən sonra nələr olacaq?
COVİD-19-dan sonra nə alacağıq və necə qənaət edəcəyik
InterPress.ge xəbər verir ki, son çıxışlarından birində, Böyük Britaniya Kraliçası II Elizabet 1940-cı ildəki evakuasiya zamanı etdiyi ilk nitqini xatırladı və bununla da bugünkü pandemiya ilə müharibə arasında paraleli göstərdi. "Strateq qeydləri" Telegram kanalının müəllifi İrina Kulikova müharibə, inqilab və ya ekoloji fəlakət kimi böyük böhranların istehlakçılığa necə təsir etdiyini araşdırır.
Hələ COVID-19-dan əvvəl davranış iqtisadiyyatı sahəsindəki mütəxəssislər, insanın adi şəraitdə irrasional davrandıqlarını sübut etdilər.
Panika və həyəcan
Rusiyada epidemiyanın ilk həftəsində pərakəndə satışda zəruri malların və uzun müddət saxlanması mümkün olan vasitələrin orta qiymət artımı qeyd edildi. Sosial qorxuların barometrinə çevrilən qarabaşaq və tualet kağızı haqqında danışmayan və yazmayan demək olar ki, qalmadı. Böhran dövrlərində əbəs yerə edilən bazarlıqlar gülməli görünür: məsələn, bütün ərəb dünyası, prinsipcə, tualet kağızı olmadan yaşayır ki, bu da həyat üçün ən vacib şey deyil.
Həmçinin həkimlərin zəncəfilin bu virusdan xilas etməyəcəyini inandırmağa çalışdıqları halda, onun qiymətinin 10-15 dəfə artaraq, “zəncəfil qıtlığı” yaratmasını da unutmaq olmaz.
Alimlərin fikrincə, insanlar tərəfindən qəbul edilən idarəetmə itkisi impulsiv və kompulsiv davranışa səbəb olur ki, birincisi stressin öhdəsindən gəlməyə və nəzarət hissini bərpa etməyə kömək edə bilər, ikincisi asılılığa çevrilə bilər. Təəssüf ki, artıq spirt istehlakının artdığını görürük. Nielsenin sözlərinə görə, araq satışları keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 31% artıb. Eyni dinamikanı pivə haqda da demək olar. Qazlı şəraba tələb isə yalnız 5% olsa da, ona olan artım dinamikası ləngiməyə başladı, çünki bu içki adətən bayramlarda, xoş ovqatlı ortamlarda istifadə olunur.
Belə situasiyalarda markalar etik sual qarşısında düşünməli olurlar: panika və həyəcan üzərində pul qazanmaqmı, yoxsa insanların yeni bir reallığa uyğunlaşmasına kömək edərək, məcburi davranışları azaltmaq və faydalı vərdişlər yaratmaqmı?
Freydə görə, kompensasiya - həqiqi və ya xəyali çatışmazlıqları aradan qaldırmağa çalışdığımız qoruyucu mexanizmdir.
Əvvəlki böhranların təcrübəsinə görə, zamanla nəyəsə güclü tələb sonradan düşmə ilə əvəzlənir. Analitiklər dəbdəbə ilə əlaqəli sənayenin ən azı iki ilə bərpa olacağını proqnozlaşdırırlar. Kompensasiya mexanizmi ən aydın şəkildə, II Dünya Müharibəsinin nəticələri ilə bağlı görünür. Ölüm qorxusu adətən məhsuldarlığın artmasına səbəb olur. SSRİ-də bu dövr qısa olmasına baxmayaraq, ABŞ-da müharibədən sonra 76 milyon insan dünyaya gəlmişdi.
